Савол: От, ит, мушук каби баъзи ҳайвонларнинг қилиқларини кўриб таажжубга тушасан киши. Улар айб иш қилиб қўйса, худди инсонлардек изтиробга тушиб, қийналганини кузатаман. Нима, ҳайвонларда ҳам виждон борми? Жавоб: Ҳайвонот оламига бир назар ташланг, бу ерда жамият ҳам, ижтимоий онг ҳам йўқ. Лекин ҳожат ушатган мушукни кузатсангиз, у ишни бажариб бўлгач, ахлатини кўздан яшириш учун типирчилаб айланиб қолади. У бу ибратни қайси мушуклар жамиятида ўрганган? У ахлатни тоза нарсадан қандай ажратади? Ёки мушук стол устидаги балиқни ўғирлаган ҳолатни кузатинг: уни жиноят жойида қўлга тушириб, урмоқчи бўлсангиз, ўз айбини сезиб, кўзларини юмиб олади. Ёки болалар билан ўйнаётган мушук тасодифан вазани синдириб қўяди ва ишни пачава қилиб қўйганини тушуниб, тезда стол тагига ... Читать дальше »
Сўзларнинг энг яхшиси қисқа ва тушунарли бўлганидир. Ўзбек тилидаги муқобил шакли: Гапнинг қисқаси – яхши, Қисқасидан ҳиссаси – яхши Гапириш, бирон сўзни одамларга айтишдан мақсад, уларга маълум бир маълумотни етказиш, ўз фикрини тушунтиришдир. Инсон сўзлайдиган сўзларнинг энг яхшиси қисқа, лўнда ва тушунарли қилиб ифодаланган жумла ҳисобланади. Узундан-узоқ ва тушунарсиз жумлалар эса кўпчиликка ёқмайди. Шунинг учун гапираётган сўзимизни, авваламбор, тушунарли қилиб, иложи бўлса қисқа тарзда айтсак, мақсадга мувофиқ бўлади. Француз мутафаккири Ларошфуко ёзади: “Буюк ақл эгаларига оз сўзда кўп маъно бериш хос бўлгани сингари, ақли калталар, аксинча, кўп гапириб, тайинли бир нарса айтолмайдилар”. ﻋَﻴْﺐُ ﺍﻟْﻜَﻼَﻡِ ﺗَﻄْﻮِﻳﻠُﻪُ Сўзнинг айби – уни узун қилишда. Сўз
... Читать дальше »
Савол: Оила қурганимизга ўн йил бўлди. Афсуски, фарзандимиз йўқ. Турмуш ўртоғим билан бундай қарорга келдик: «Сунъий йўл билан ҳомила пайдо қилсак- чи?!» Лекин бизга бу иш исломий нуқтаи назардан дуруст эмас, дейишди. Ҳақиқатда шундайми? Шариатда бу ҳақда нима дейилган? Жавоб: Аллоҳ таоло фарзанд туғилиши учун эркак ва аёлнинг қўшилишини умумий қоида қилди, аммо Ўзи фарзанд беришини эслатиб туриш учун баъзи кишиларни фарзандсиз қилиб қўйди. Эркак ва аёлнинг қўшилиши бола бўлиши учун кифоя қилса, ҳамма эр-хотин болали бўлиши керак эди. Аммо баъзилар фарзанд кўрмайди, демак, қўшилишнинг ўзи бола бўлиши учун сабаб эмас экан. Аллоҳ таоло ҳар бир бандасига берган насл қолдириш ҳисси, фарзандли бўлиш истаги ва эҳтиёжи айниқса, фарзандсизларда кучли бўлади. Аллоҳ таолога ё
... Читать дальше »
Агар бир одам сиздан: “Нима учун денгизчи ўзининг кемасини сафарга чиқиш олдидан обдон кўздан кечиради? ”, “Нима учун ғаввос акулалар яшайдиган денгизга шўнғиётганда темир қафаснинг ичига кириб олиб, кейин шўнғийди?” ёки “Нима учун танасида оғриқ сезган одам дарров шифокорнинг олдига боради?”, деб савол берса нима деб жавоб қайтарган бўлар эдингиз? Табиийки сиз “Улар ўз ҳаётларини сақлаш, турли ҳалокатлардан сақланиш ҳамда хавфсизлик чораси сифатида шундай қилишади”, дейсиз ёки шунга яқинроқ маънодаги жавобни айтасиз. Бироқ, булардан ҳам каттароқ ва муҳимроқ хавфсизлик чораси бор. Бу истиғфордир. Чунки, истиғфор, нафақат инсоннинг бу дунёдаги ҳаётини, балки охират диёридаги ҳаётини ҳам сақлайдиган, унинг хафсизлигининг кафолатидир. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Уларн
... Читать дальше »
Носвой тўқ яшил ёки сарғиш яшил мураккаб таркибли моддалар аралашмасидан иборат. Улар қуйидагича: қуритилган тамаки япроғи (45 фоиз), кул (ғўзапоя кули ёки оддий кул, 32 фоиз), ўсимлик мойи (пахта ё кунжут мойи, 18 фоиз), сўндирилган оҳак (5 фоиз). Буларнинг барчаси аралаштириб тайёрланади, баъзан сув ва сирач, шунингдек, ранги ва таъмини яхшилаш учун тут барги ё бошқа ҳидли ўтлар қўшилади. Нос таркибида оҳак миқдори кўп бўлса, у ўткир саналади. Нос чекувчилар худди сигарет чекувчига ўхшаб унга ўрганиб қолишади. Носкашдан доим қўланса ҳид анқиб туради. Нос чеккан киши енгил кайф қилади, бироз боши айланади, ором олгандек бўлади. Бу ҳолат тамаки талқони таркибидаги канцероген модданинг бошқа моддалар билан бирга қонга сўрилиб, бош мияга таъсир етиши натижасида рўй беради. Н
... Читать дальше »
Мисвокнинг ухровий фойдалари Аллоҳ таоло охират куни бандаларидан рози бўлиб, уларни жаннатга киритиши, амаллар учун бериладиган савобларнинг кўпайтирилиши ва шу кабилардир. Унинг дунёвий фойдалари эса, унинг инсон танасига келтирадиган манфаатлардан ўз аксини топади. Мўмин киши мисвок қўллаганда энг биринчи навбатда ухровий манфаатларни кўзлаши лозим. Шунда ўз-ўзидан мисвокнинг дунёвий фойдаларини қўлга киритади. – Аллоҳ розилигига эриштиради; – банда доимий тарзда мисвок ишлатиш билан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам суннатларини бажарган бўлади ва бу билан улуғ ажр-савоб қозонади; – мисвок ишлатиш билан банда жамики пайғамбарлар суннатига амал қилган бўлади; – Сирот кўпригидан ўтишни тезлаштиради; – жаннатда юқори мартабаларга эриштиради; – мисвок ишлатувчи
... Читать дальше »
“Сабр” сўзи луғатда “ман қилиш”, “тўсиш”, “нафсни тийиш, жиловлаш” маъносини англатади[1]. Шариат истилоҳида сабр шундай фазилатки, у билан банда ўзини номаъқул ишлардан тийиб туради, жазавага тушиш ва ҳаддан ошишдан сақланади[2]. Мисол учун, ибодатга сабрли банда нафс йўлини тўсиб, ўзини ўша амални бажаришга ундаган бўлади. Мусибатга сабр қилган банда шайтон васвасаси йўлини тўсиб, Аллоҳнинг тақдиридан рози бўлиб, У Зотдан савоб умид қилади. Аммо ҳолатга қараб сабр турли маъноларни англатади. Масалан, яхши кўрган нарсасидан сабр қилиш нафс хоҳлаб турган нарса истеъмолидан нафсни тийишдир. Қийинчиликка сабр қилиш жазвага тушмай, оғирлик билан машаққатни кўтара олишдир. Баъзи уламолар сабрни “Қуръон ва суннат аҳкомларида мустаҳкам туришдир”, деб таърифлашган. Яна баъ
... Читать дальше »
Бошқа миллат вакилларининг кўпчилиги биз ўзбекларнинг оилавий ҳаётимизга, яъни, қариндош уруғларнинг бир- бирларига бўлган силаи- раҳмларига ва биздаги одатлар, тўй- маросимларимизга ҳавас билан қарайдилар. Бу орамизда сақланиб қолган исломий одоб-ахлоқ сабабидандир. Шундай тинчликда, тўкинчиликда яшаб туриб, оилавий алоқаларга путур етказаётганлар кўплаб учрамоқда. Бу эса тинч ва осойишта ҳаётга шукр қилмаслик оқибатидандир. Афсуски, эр-хотин, фарзандлар, қариндошлар, қайнона ва келинлар ўртасида турли-туман келишмовчиликлар, жанжаллар кўпайиб бормоқда. Айниқса охирги пайтларда қайнона ва келин муносабатлари ёмонлашиб, бу жанжаллар хатто ўғил билан келиннинг орасига совуқчилик тушириб, ажралишларга сабаб бўлмоқда. Энг ёмони, бу келишмовчиликлар оқибат
... Читать дальше »
